Bardzo trudno znaleźć osoby, której kleszcze (łac. Ixodes ricinus) kojarzą się pozytywnie. Te niepozorne pajęczaki, wyglądem przypominające małe, czarne pajączki, roznoszą wiele chorób. Z uwagi na to, że występują one w naszym kraju licznie, ukąszenie przez kleszcza stało się popularnym tematem. Ponadto stan wiedzy na temat jego skutków i sposobu postępowania bezpośrednio po ukąszeniu wzbudza wiele kontrowersji. Przyjrzyjmy się więc bliżej tej tematyce.

 

Sezon na kleszcze

 

Sezon na kleszcze trwa od maja do listopada. Rozwojowi tych owadów sprzyjają bowiem wilgotne i ciepłe warunki atmosferyczne. Warto tu podkreślić, że rozmnażanie się kleszczy nie jest możliwe w temperaturze niższej niż -8 stopni Celsjusza. Ponieważ specyfika okresu, w którym kleszcze są aktywne, sprzyja aktywnemu wypoczynkowi i spacerom, wiele osób jest narażonych na kontakt z tymi owadami. Z czym może się wiązać taki kontakt? Na to pytanie odpowiemy w dalszej części.

 

Ukąszenie przez kleszcza – dlaczego jest groźne

 

Kleszcze najczęściej kryją się na liściach drzew lub w wysokiej trawie. Ukąszenie przez kleszcza może się wiązać z groźnymi dla zdrowia konsekwencjami. Kleszcze są nosicielami wirusów i bakterii, odpowiedzialnych za przenoszenie takich chorób odkleszczowych jak: kleszczowe zapalenie mózgu (KZM), borelioza, anaplazmoza, babeszjoza i wiele innych. Sprawdźmy, co to za choroby i jakie są ich objawy.

 

• KZM (kleszczowe zapalenie mózgu) – choroba przenoszona przez wirus KZM. Objawy to zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub zapalenie mózgu ale KZM może nawet łączyć obie te dolegliwości. Bywa ono śmiertelne.

• Borelioza – najczęściej diagnozowana choroba odkleszczowa, zwana także chorobą z Lyme. Ta choroba zakaźna jest przenoszona przez bakterię Borrelia burgdorferi, która atakuje układ nerwowy, skórę, serce, stawy a także narządy wzroku. Pierwszym i najczęstszym symptomem tego schorzenia jest rumień, występujący wokół miejsca ukąszenia. Nie wystepuje on jednak we wszystkich przypadkach a jedynie w około 40-60% przypadków. Inne objawy to porażenie nerwu twarzowego, bóle i problemy z sercem czy zapalenie stawów. Boreliozą można zarazić się nią tylko poprzez ukąszenie przez kleszcza.

• Babeszjoza – choroba, która występuje głównie na terenie basenu Morza Śródziemnego. Jej objawy to duszności, gorączka czy zmęczenie. Dla zwierząt bywa śmiertelna.

• Anaplazmoza - choroba zakaźna wywoływana przez bakterie Gram-ujemne Anaplasma phagocytophilum. Brak charekterystycznych objawów powoduje trudności w jej rozpoznaniu.

 

Badanie genetyczne kleszcza – jakie daje możliwości

 

Badanie kleszcza jest metodą badania genetycznego, przeprowadzaną w laboratoriach genetycznych, mającą za zadanie wykluczyć możliwość zakażenia przez danego kleszcza. W tym celu dostarcza się próbkę kleszcza  do laboratorium lub wysyła kurierem. Badanie takie można zamówić poprzez stronę https://zbadajkleszcza.pl. Badanie może wykryć materiał genetyczny patogenów, których dany kleszcz był nosicielem. W tym przypadku pacjent przesyła kleszcza do laboratorium w jałowym pojemniku lub odpowiednim woreczku strunowym . Umożliwia to przeprowadzenie tego badania i w efekcie wykluczenie choroby lub potwiedzenie możliwości zarażenia. Jest to metoda, którą jako jedyną można stosować bezposrednio po usunięciu kleszcza. Wynik otrzymujemy zazwyczaj w terminie kilku dni roboczych. 

 

Borelioza - badania z krwi po ukąszeniu przez kleszcza
 

Istnieją badania, które można wykonać z krwi w kierunku boreliozy. Chodzi tu o wykrycie przeciwciał anty-Borrelia. Dysponujące odpowiednimi testami centra diagnostyczne wykonują rekomendowany w tym przypadku test przesiewowy ELISA oraz test Western Blot, którego rezultat ma na celu potwierdzenie dodatniego wyniku testu ELISA. Znacznie ułatwia to lekarzowi diagnozę w kierunku boreliozy i zastosowanie terapii antybiotykowej. Jeżeli dwukrotne zastosowanie antybiotyku nie powiedzie się, lekarz powinien uwzględnić przyczyny dodatkowe (np. choroba reumatoidalna). Kluczowe jest wczesne wykrycie boreliozy, które pozwala ją w pełni wyleczyć.