Muzeum Historyczne Miasta Krakowa należy do typu muzeów miejskich.

Radni Krakowa już w XIX w. podjęli wysiłek stworzenia własnego muzeum historycznego. Inicjatywa utworzenia muzeum gromadzącego miejskie pamiątki pojawiła się w latach 60. XIX w. Powołane przez Radę Miasta w 1890 r. Archiwum Aktów Dawnych Miasta Krakowa rozpoczęło gromadzenie zbiorów, a powstałe w 1897 r. Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa poparło inicjatywę tworzenia muzeum.

Pracownicy Archiwum, tacy jak prof. Stanisław Krzyżanowski i dr Adam Chmiel, aktywnie uczestniczyli w tworzeniu zbiorów dla przyszłego Muzeum Historycznego. Składały się na nie kolekcja ikonografii Krakowa, portrety wybitnych i zasłużonych obywateli miasta, ryciny, przedmioty zabytkowe i dokumenty związane z działalnością cechów, tłoki pieczętne, numizmaty i medale, okazy broni i inne zabytki kultury materialnej, związane z przeszłością Krakowa.

Muzeum Historyczne Miasta Krakowa zostało powołane do życia na posiedzeniu Rady Miasta 31 maja 1899 r. Dzieci zobaczą tu wiele historycznych eksponatów związanych z Krakowem, a z punktu widokowego ujrzą piękną panoramę starówki.