,,Zastanawialiśmy się, co możemy zaproponować naszym odbiorcom z okazji setnej rocznicy odzyskania niepodległości. Co chcemy im powiedzieć. Doszliśmy do wniosku, że chcemy mówić o tym, co jest ważne i o pytaniach, które są ważne w tym momencie, 100 lat później. W naszym projekcie historia staje się pretekstem do rozmowy o odpowiedzialności za wolność i demokrację, o rządzeniu. Pozwala znaleźć uniwersalne pytania.

Po raz pierwszy postanowiliśmy przygotować wystawę skierowaną do najmłodszych. Już od prawie 3 lat intensywnie realizujemy program dla rodzin wokół Miejsca Edukacji Rodzinnej Króla Maciusia. Zapraszamy też rodziny na wystawę stałą. Widzimy, że coraz więcej jest takich odbiorców w przestrzeniach instytucji kultury. Tą wystawą chceliśmy dać jasny sygnał, że rodziny z dziećmi są u nas­­ w Muzem bardzo mile widziane.

Szukaliśmy języka, który byłby dostępny dla najmłodszych i dla trochę starszych. Znaleźliśmy przewodnika, którym stał się nim Janusz Korczak, osoba która jest obecna w Muzeum od zawsze. W kilku miejscach wystawy stałej opowiadamy o Korczaku i jego ideach pedagogicznych. Tutaj nie chcieliśmy mówić o biografii Korczaka. Chcieliśmy mówić jak Korczak. Jego myśli wychowawcze, jego myśli o dziecku wykorzystać w projektowaniu wystawy. Zawarliśmy wiele korczakowskich pomysłów jak z dzieckiem rozmawiać o trudnych tematach. Ale też wiele narzędzi, które sam Korczak nam przygotował.

Jak wiadomo, Korczak napisał książkę "Król Maciuś I".  Powstała ona niedługo po odzyskaniu przez Polskę niepodległości (pierwsze wydanie pochodzi z 1923r.). Korczak napisał ją, aby rozmawiać z dziećmi właśnie o rządzeniu, o trudach, o tym co się dzieje wokół nich. Oto mały król, 10-letni chłopiec otrzymuje państwo, którym ma władać. Niedługo potem wybucha wojna z trzema mocarstwami. Państwo jest wyniszczone wojną, zubożałe, w skarbcu są pustki, a mały król musi tym wszystkim zarządzić. To jest taka Polska czasów powojennych: spory, waśnie, różne stronnictwa. Król Maciuś przebywa drogę ku demokracji. Stawia sobie pytania, staje przed dylematami. Szuka odpowiedzi jak rządzić, by wszystkimw państwie było dobrze. My to odczytujemy jako uniwersalne, mocne i ważne pytania - wtedy, te 100 lat temu, ale również obecnie. I pewnie będą ważne za 100 lat.

Na wystawie nie opowiadamy całej książki. Znajdujemy się razem z małym królem w tych trudach panowania i razem z nim szukamy odpowiedzi. Pokazujemy te fragmenty powieści, które rządzenia dotyczą. Prezentujemy je w uwspółcześnionej wersji. Łączymy wątek historyczny z wątkiem bajkowym. Te dwa wątki mają doprowadzić do trzeciego wątku wystawy, czyli przestrzeni w której odbywa się edukacja obywatelska. Zapraszamy dzieci i dorosłych do ćwiczeń i zadań interaktywnych, które mają zmobilizować do myślenia, refleksji na temat trudów rządzenia, wspólnoty, czy to jest trudne zarządzać krajem, co jest potrzebne.

Na koniec dajemy głos współczesnym dzieciakom. Prezentujemy film, który jest owocem projektu z Izą Rutkowską, artystką włączającą społeczności do działania. Tą społecznością była tutaj społeczność dziecięca. Uczestnicy w wieku 6-10 lat spotykali się w Muzeum przez tydzień w czasie półkolonii. Iza Rutkowska zapraszała gości (przedstawicieli różnych profesji), a dzieci prowadziły z nimi wywiady na temat tego jak dbają o swoje państwo."

Kuratorka: Anna Czerwińska

Za co my szczególnie doceniamy wystawę?

1. Sposób wykonania - wystawa jest niezwykle przemyślana, zawiera te najpotrzebniejsze cytaty i myśli, nie przytłacza wielością eksponatów i obrazów; została zaprojektowana z konkretnym przesłaniem, celem i jest on widoczny w każdym punkcie wystawy.

2. Spójna opowieść - od początku dzieci są wprowadzone w historię powojennej Polski, potem w historię króla Maciusia, a następnie w aktywności związane ze współczesną Polską i odpowiedzialnością za nią.

3. Dorośli się nie nudzą - zarówno grafika wystawy, jak i jej treść nie są infantylne; także dorośli dadzą się wciągnąć w tę opowieść i zadania

Po pierwsze - twórcy, za Korczakiem, chcą, by dorośli byli cierpliwymi przewodnikami dla dzieci, które jeszcze nie rozumieją wszystkich spraw

Po drugie - wystawa ma także część dla dorosłych, opisana jest w niej historia powojennej Polski ze szczególnym uwzględnieniem następujących zagadnień: wielokulturowość, trudy rządzenia i odbudowy, emancypacja, zmiany ustrojowe. Z drugiej strony te same zagadnienia poruszane są w kontekście biografii Korczaka; jest to fragment dedykowany dorosłym i zapraszający do rozmowy z dziećmi na powyższe tematy.

4. Ilustracje Iwony Chmielewskiej - cudo! Postać Króla Maciusia zainspirowana jest zdjęciem Janusza Korczaka w wieku 10 lat; fotografia ta widnieje na początku pierwszego wydania "Króla Maciusia I"; ilustracje pomagają zrozumieć treść, nie narzucają jednak interpretacji; są magiczne i realistyczne za razem; nazywane są ilustracjami "myślącymi" - prowadzą do refleksji.

5. Strefa gier i zabaw - cała historia nie miałaby sensu, gdyby nie jej edukacyjny wydźwięk; jak wiadomo, dzieci najłatwiej uczą się przez zabawę oraz wykonywanie konkretnych działań; na tę zabawę i na szukanie odpowiedzi także jest czas i przestrzeń.

W strefie gier i zabaw dzieci mierzą się z działaniami grupowymi, głosują, ustalają budżet państwa, szukają cech wspólnych w społecznej różnorodności, dowiadują się kto i jak jest odpowiedzialny za państwo; mają także realny wpływ na fragment wystawy, co pokazuje, że każdy w państwie ma swoje zadanie.

6. Film końcowy - gorąco polecamy obejrzenie go w całości; zarówno projekt, jak i film to bardzo ciekawe przedsięwzięcia. Pokazują, jak dzieci postrzegają tę wspólną odpowiedzialność i dbanie o państwo. I że z wielką uwagą i dociekliwością obserwują dorosłych w ich życiowych działaniach.

fot. Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN

Na koniec wspomniany już cytat otwierający pierwsze wydanie "Króla Maciusia I". Janusz Korczak umieścił go na początku książki, żeby dzieci wiedziały, że wielcy podróżnicy i ministrowie byli kiedyś dziećmi. Każdy może realizować swoje marzenia i zostać tym, kim chce. I to także jest ważne przesłanie korczakowskiej pedagogiki oraz tej wystawy.