Szanowna Pani Agnieszko,

na wstępie bardzo dziękuję, że zgodziła się Pani na wysłanie zapytania. Po zapoznaniu się z Pani profilem na stronie czasdzieci.pl zakładam, że jest Pani odpowiednia i kompetentną osobą do kontaktu w sprawie mojego synka.

Adaś ma 4 latka i obserwuję u niego zachowania, które mnie niepokoją. Część z nich bardzo pasuje mi do zespołu Aspergera jednak nie przejawia on wszystkich, typowych dla ZA zaburzeń. Synek, moim zdaniem, ma bardzo słabe umiejętności społeczne. Mam tu na myśli trudności z zawieraniem znajomości z rówieśnikami oraz w ich podtrzymaniu. Zdecydowanie jednak nie pasują do niego takie stwierdzenia jak brak empatii, nieumiejętność niewerbalnego uczenia się czy widzenia podtekstów. Uważam też, że jak na 4-latka ma bardzo dobre poczucie humoru, czyli potrafi rozróżniać i rozumieć podteksty. Jego zaburzenia polegają zatem głównie na nieumiejętności poruszania się wśród rówieśników. Poniżej opisze Pani pewne zachowania syna i proszę o ustosunkowanie się, czy moje obawy są słuszne, czy można podejrzewać u niego ZA. Ja sama nie potrafię określić granicy pomiędzy ZA a po prostu dzieckiem nieśmiałym. Wciąż się zastanawiam, czy jego zachowania mieszczą się w granicach typowych zachowań dzieci w jego wieku. A jeśli się nie mieszczą to czy świadczą o zaburzeniach czy może usposobieniu syna, a może nawet wyższej inteligencji, co zasugerowała pani psycholog z poradni psych. pedag. Im więcej się zastanawiam, tym mniej wiem, dlatego proszę Panią o pomoc. Wspomnę jeszcze, że przedstawiłam swoje obawy przedszkolance, którą uważam za dobrego pedagoga (jest naucz. Dyplomowanym i ma świetny kontakt z dziećmi, dzieci też bardzo ją lubią). Obiecała ona przyjrzeć się szczególnie synkowi i po kilku dniach wróciłyśmy do rozmowy. Wykluczyła ona ZA, stwierdziła, że jest po prostu grzecznym chłopcem, który nie lubi hałasu i zamieszania i woli spokojne zabawy. Druga opiekunka pracująca w grupie mojego syna stwierdziła, że synek jest poważniejszy niż inne dzieci, nie lubi głupich zabaw tylko bardziej przemyślane i że wszystkie inne dzieci w grupie są dla mojego synka zbyt dziecinne.

Przykłady zachowań Adasia, które dają mi do myślenia:

1. Na Adasia od zawsze mówiliśmy, że jest typem obserwatora. On zawsze musiał się przyjrzeć komuś lub czemuś zanim podjął jakiekolwiek działania. Np. jako ok. roczny maluszek gdy siedział w piaskownicy, nigdy się nie bawił tylko przyglądał innym dzieciom. Obserwował jak się bawią i zachowują. I tak wyglądały wyjścia na plac zabaw i do piaskownicy do wieku ok. 3 lat. Poza tym na placu zabaw Adaś zawsze chciał się bawić ze mną, nigdy z dziećmi. Jeżeli ja siadałam na ławce on siadał ze mną, rezygnował z zabawy. Tak czasami bywa nawet teraz kiedy ma 4 lata. Poza tym jego zabawy na placu wyglądały często inaczej niż zabawy innych dzieci. Jego zabawy są zawsze jakby bardziej przemyślane. Kiedy inne dzieci biegają, krzyczą, ganiają się, on woli np. bawić się w sklep (oczywiście ze mną). Wchodzi na jeden z tych drewnianych placów zabaw i jest sprzedającym, a ja u niego kupuje. Adaś jest zdecydowanie mniej dynamiczny niż inne dzieci w grupie lub na placu zabaw. Pamiętam jedną sytuację, kiedy poszłam z nim na plac zabaw i było tam dwóch chłopców z jego grupy przedszkolnej. Przywitał się, ale bawił się ze mną. Zachęcałam żeby dołączył i miałam wrażenie, że chciał, ale nie potrafił. Wydawał się wtedy bardzo zagubiony, taki rozerwany, bo chciał się z nimi bawić, ale nie miał odwagi podejść. Kiedy w końcu się zdecydował i pozbierał swoje zabawki, podszedł do nich, a oni właśnie gdzieś pobiegli. Adaś stanął w miejscu, nie pobiegł za nimi, nie podjął kolejnej próby wspólnej zabawy. Było mi go wtedy bardzo żal i nie wiedziałam, jak mu pomoc. Jedna z mam powiedziała do niego: "Adaś, biegnij za chłopakami", ale on został w miejscu. To było ok. wieku 3,5 lat. Co więcej, Adaś jako bardzo małe dziecko umiał się dzielić zabawkami. Gorzej było z nabyciem umiejętności walczenia o swoje. To zajęło mu cały rok w przedszkolu.

2. Adaptacja w przedszkolu zajęła synkowi cały rok. Adaś poszedł do przedszkola w wieku 3 lat i cały rok nie mógł się tam odnaleźć, dużo płakał. Przez cały rok jego pobyt w przedszkolu polegał na obserwowaniu zachowań innych dzieci. Często gdy go odprowadzałam widziałam, że zamiast iść do dzieci czy do zabawek, on wchodził do sali, stawał lub kucał i przyglądał się
dzieciom aż do momentu, gdy pani zapraszała dzieci na śniadanie (czyli ok. pół godziny). Przez pierwszy rok przedszkola Adaś nie miał żadnego kolegi, wspominał, że kogoś tam lubi, ale twierdził stanowczo, że nikt nie jest jego kolegą. Synek zawsze odmawiał udziału w zabawach w grupie, np. nigdy nie zagrał w przedszkolu w twistera, a często widziałam jak inne dzieci chętnie w tej zabawie uczestniczą.

3. Teraz Adaś jest w grupie czterolatków i jego pobyt w przedszkolu wygląda zdecydowanie lepiej, bo już nie płacze. Jednak jego umiejętności społeczne rozwinęły się w niewielkim stopniu. Od początku r.szk. Adaś ma kolegę w przedszkolu. Często o nim opowiada, że się bawią, razem idą na spacery. Jednak mam wrażenie, że ten kolega mu się "wymyka". Zawsze podpytuje go z kim się bawił w przedszkolu, w co i z kim szedł w parze na spacerze. Coraz częściej słyszę, że jego kolega szedł z jedną dziewczynką, a nie z nim. W opisie ZA wyczytałam, że dzieci maja trudności w podtrzymywaniu znajomości i mam wrażenie, że tak właśnie jest z moim synkiem. Ww kolega zaprosił synka na urodziny. Poszliśmy, a ja miałam dobrą okazję żeby trochę poobserwować. Adaś raczej bawił się sam, a jego kolega z wcześniej wspomnianą koleżanką. Kolega był też u nas i wtedy bawili się super, jednak nie było innych dzieci.

4. Na ogół, gdy odbieram synka z przedszkola zastaję go bawiącego się samotnie. Nigdy nie przebywa wśród innych chłopców, czasami siedzi przy stoliku z panią lub dziewczynkami. Gdy go odprowadzam na ogół szybko wychodzę, ale kilka razy zdarzyło mi się chwilę popatrzeć przez szybę i zauważyłam, że po wejściu na salę synek zachowuje się tak, jak wtedy, gdy był w trzylatkach. Jest jakby zagubiony, stoi w sali i się rozgląda, nie przyłącza się do innych chłopców. Nie wiem jak długo to trwa, bo idę do pracy, ale zdarzyło mi się obserwować takie zachowanie nawet ponad 10 minut. A przecież w Sali jest jego kolega, więc dziwi mnie, czemu do niego nie dołącza.

5. Adaś ma też koleżankę (córka mojej dobrej koleżanki). Kiedy Bianka do nas przyjeżdża dzieciaki świetnie razem się bawią i Adaś nie przejawia ww trudności. Ale Biankę zna już ok. dwa lata, więc jest to taki "zbadany grunt", zdążył się jej przyjrzeć i już wie, jak się zachować w jej towarzystwie (znów potwierdza się typ obserwatora).

6. Odkąd synek był takim większym dzidziusiem do wieku ok. 3,5 roku Adaś nie lubił mieć brudnych rąk. Nie bawił się w piaskownicy, nie chciał lepić ze mną ciasta, owoce jadł widelcem żeby mu się rączki nie kleiły, jak jadł coś z czekoladą to zawsze sprawdzał czy mu się nie pobrudziły i zaraz biegł do łazienki umyć rączki. W przedszkolu nie brał udziału w zajęciach lepienia z masy solnej. Dopiero gdy miał ok. 3,5 roku dał sobie wytłumaczyć, że ręce
można umyć.

7. Pojechaliśmy raz na plac zabaw w centrum handlowym w ramach nagrody za poprawę zachowania (w sierpniu br urodził się braciszek i Adaś przeszedł dość mocny kryzys i przez jakieś 2 miesiące był bardzo nieznośny). Okazało się, że plac został rozbudowany z niewielkiego na super wielki, ze zjeżdżalniami od samego sufitu, basenem piłek, trampoliną i wieloma super atrakcjami. Adaś czuł się tam bardzo zagubiony, wszędzie mnie ciągnął, bo bał się bawić sam (inne dzieci latały bez problemów). Na tym placu jakiś chłopczyk mu się przedstawił i zapytał o imię to synek udał, że nie słyszy. Ponadto była tam zabawka wymagająca wejścia na stołeczek. Wszystkie dzieci wskakiwały i się bawiły, a on stwierdził, że ten stołeczek jest "niestabilny" (słowo z ust syna) i ten stołeczek odstawił. Na trampolinę nie chciał wejść i pytał, co jest pod spodem (w domu ma trampolinę). Kiedy wracaliśmy z placu do domu zapytaliśmy czy mu się podobała nagroda, powiedział, że tak, ale tamten plac był lepszy. Wydaje mi się, że dziecku powinien bardziej podobać się większy, bardziej wyposażony i kolorowy plac niż taki mały jak był wcześniej. Sądzę, że chodzi tu bardziej o to, że synek źle się czuje w miejscach, które są mu nieznane, że nie potrafi odnaleźć się w nieznanym terenie. Na tym placu obserwowałam inne dzieci w wieku synka i wszystkie bawiły się bez problemów i bez rodziców.

8. Adaś uwielbia za to bawić się z dorosłymi. Ma on wujka, z którym ciągle robią psikusy, żartują, wygłupiają się. Kiedy jest z wujkiem jest zupełnie innym dzieckiem, beztroskim, wesoło rozkrzyczanym, takim typowym czterolatkiem. Myślę, że to właśnie od niego Adaś nabył fajne poczucie humoru. Nie potrafi jednak przełożyć tego i wykorzystać w relacjach z rówieśnikami. Nawet przedszkolanka stwierdziła, że z nim się fajnie żartuje, że ma dobre poczucie humoru, którego na ogół pozostałe dzieci nie rozumieją.

Podsumowując, po spędzeniu wielu godzin na rozmyślaniu, po rozmowach z mężem rodziną i paniami w przedszkolu, jestem bardziej skłonna wykluczyć ZA. Jestem jednak przekonana, że mój syn potrzebuje jakiegoś wsparcia, ale nie za bardzo wiem, jak mu pomoc. Nie wiem, jak go stymulować, żeby nabył lepsze umiejętności w kontaktach z rówieśnikami. Będę bardzo wdzięczna za wyrażenie Pani opinii jak i wskazówki do pracy z dzieckiem, a już teraz dziękuję za poświęcony czas.