Badania ginekologiczne. Jak często je wykonywać?

Regularne badania ginekologiczne ratują zdrowie i życie. Polki jednak badają się zbyt rzadko. Częstym powodem unikania wizyt u ginekologa jest poczucie wstydu, braki w edukacji seksualnej, zbyt mała świadomość zagrożeń oraz brak czasu . Nie ma żadnego powodu, aby obawiać się tych badań. Zazwyczaj są szybkie, bezbolesne i, co najważniejsze, umożliwiają wykrycie wielu chorób.

Dlaczego ważne jest wykonywać badania regularnie?

Nowotwory kobiece są najczęściej wykrywanymi nowotworami u Polek. Choroby te w wielu przypadkach są śmiertelne. Rak piersi stanowi aż 25% wszystkich zachorować na raka u pacjentek^[1]. Z kolei rak jajnika to czwarta najczęstsza przyczyna zgonów nowotworowych u kobiet^[2]. Warto pamiętać, że wykrycie raka we wczesnym stadium daje szanse na pełne wyleczenie, dlatego większość badań powinno się wykonywać raz do roku, bez względu na wiek kobiety (zazwyczaj od 21 roku życia).

Kompleksowe badania pozwalają wykryć wiele chorób, w tym:

infekcje pochwy,
endometriozę
nadżerkę szyjki macicy,
polipy macicy,
mięśniaki macicy,
torbiele jajnika,
zespół policystycznych jajników (PCOS),
nowotwory dróg rodnych i piersi.

Badania diagnostyczne powinny wykonywać wszystkie kobiety - nie tylko te, które planują zajść w ciążę. O regularnych wizytach u ginekologa muszą również pamiętać panie po menopauzie. Wygaśnięcie cyklu menstruacyjnego wcale nie chroni przed chorobami kobiecymi.

Badanie cytologiczne

Badanie cytologiczne polega na pobraniu wymazu z szyjki macicy, co umożliwia wykrycie wczesnego stadium raka szyjki macicy, kiedy jest jeszcze w pełni wyleczalny^[3]. Badaniu powinny poddawać się wszystkie kobiety, nie tylko te w wieku rozrodczym - w odstępach nie dłuższych niż 3 lata, ale najlepiej raz na rok. Cytologia pomocna jest także w leczeniu nadżerki oraz diagnostyce stanu nabłonka pochwy. Kobiety zakażone wirusem HIV lub HPV oraz przyjmujące leki immunosupresyjne powinny wykonywać badanie co 12 miesięcy lub częściej, zgodnie z zaleceniami lekarza.

USG ginekologiczne

Badanie USG pozwala zobrazować budowę anatomiczną i strukturę kobiecych narządów płciowych. Dzięki temu można wykryć zmiany chorobowe w obrębie macicy, jajowodów czy jajników, tj. mięśniaki, torbiele, guzy czy nowotwory^[4]. Zaleca się wykonywanie tego badania przynajmniej raz w roku. U kobiet w wieku rozrodczym zaleca się, by wizyta miała miejsce między 5. a 10. dniem cyklu.

Mammografia

To radiologiczne badanie obrazowe jest wykorzystywane do identyfikacji nieprawidłowości w piersi, które mogą wskazywać na raka sutka^[5]. Badanie jest mniej czułe u młodszych kobiet, dlatego do 35 roku życia częściej zleca się USG. U pacjentek, które miesiączkują, wskazane jest wykonanie badania w pierwszej fazie cyklu. Po 50 roku życia wszystkie kobiety powinny wykonywać badania mammograficzne co rok lub 2 lata.

USG piersi

Badanie USG wykorzystuje fale ultradźwiękowe, które przechodzą przez skórę i pozwalają zobrazować tkanki wchodzące w skład piersi. Pacjentki zazwyczaj zgłaszają się do lekarza po zaobserwowaniu niepokojących objawów, w tym:

niepokojące zgrubienia w piersi, które można wyczuć pod palcami,
ból piersi,
wyciek krwi lub innej wydzieliny z brodawki.

Pierwsze badanie piersi powinno wykonać się po ukończeniu 20 roku życia i przez kolejne 10 lat zgłaszać się na nie co dwa lata. Po przekroczeniu trzydziestki warto powtarzać je co rok, a po ukończeniu 40. roku życia - co 6 miesięcy. Kobiety z grupy podwyższonego ryzyka powinny badać się co pół roku - w tej sytuacji najlepiej będzie dokładnie ustalić to z lekarzem^[6]. Należą do nich pacjentki, które:

wcześniej chorowały na raka piersi lub jajnika,
w ich rodzinie były przypadki tych chorób;
mają stwierdzoną mutację w genach BRCA1/BRCA2,
stosują lub stosowały antykoncepcję hormonalną przez wiele lat.

Źródła:

Katarzyna Głuszak, Polka (nie) u ginekologa. Dlaczego nie chcemy się badać?: https://www.hellozdrowie.pl/polka-nie-u-ginekologa-dlaczego-nie-chcemy-sie-badac/
Zuzanna Kowalewska, USG ginekologiczne – na czym polega, jak się do niego przygotować?: https://www.hellozdrowie.pl/usg-ginekologiczne-na-czym-polega-jak-sie-do-niego-przygotowac/.
Mammografia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Mammografia.
Portal Zdrowie, Raport European Cancer Information System, prognozy na 2020 rok, Na jakie nowotwory najczęściej chorują Polacy, https://zdrowie.pap.pl/byc-zdrowym/na-jakie-nowotwory-najczesciej-choruja-polacy.
Portal Znany Lekarz, USG piersi – jak przebiega, jak się przygotować: https://badania.znanylekarz.pl/blog/usg-piersi-jak-przebiega-jak-sie-przygotowac/.
Portal onkologiczny Zwrotnik Raka: https://www.zwrotnikraka.pl/cytologia/
Raport Krajowego Rejestru Nowotworów za rok 2017-2018: http://onkologia.org.pl/raporty/#wykres_kolowy.